+90 536 963 94 31
Spinoza’nın felsefesi ve yaşamı felsefe tarihinde son derece özel ve ayrıcalıklı bir konumu işgal eder: Spinoza kadar iddiasız bir yaşam sürüp temas ettikleri üzerinde bu ölçüde etki uyandıran, onun kadar az yazıp felsefe tarihi boyunca böylesi bir yankı bulan başka bir filozof daha yoktur. Üstelik Spinoza’nın etki gücü her zaman ikirciklidir: Spinoza, bir yandan, “eşsiz”dir, “filozofların prensi”dir, “Spinozacı olmak” kutlanacak bir şeydir ve “ya Spinozacısınızdır” ya da felsefenin kapıları size çoktan kapanmış demektir. Fakat diğer yandan, o “lanetli”dir, “tehlikeli”dir, haram kılınmış, kendi cemaati tarafından dahi aforoz edilmiş ve tarihin derinliklerine gömülerek mutlak bir unutuluşa terk edilmeye çalışılmıştır. Oysa bu tarz bir övgü ve yergi, söz konusu olan anlamayı pratik felsefenin özsel unsuru haline getiren bir filozofu anlamak olduğunda son derece tehlikeli olabilir. Spinoza’yı, insan eylemlerini her zaman bir karşılaştırma unsuru haline getiren övgü, yergi, alay, acıma ve nefret gibi duygulardan uzak durarak anlamaya çalışmak: Spinoza’nın gerçekten layık olduğu çaba budur. Biz de 20-26 Temmuz arasında Gümüşlük Akademisi’nde gerçekleştireceğimiz Spinoza kampında Spinoza’yı layıkıyla ele almak için çabalayacak ve onu anlamaya eşlik eden özsel bir neşenin ışığında kavramaya çalışacağız. Bu kampta gerçekleştireceğimiz derslerde Spinoza’nın problematik hale getirdiği beden, güç, özgürlük, itaat, kölelik ve ifade özgürlüğü gibi temaları masaya yatırmanın yanı sıra; Spinoza’yı Machiavelli, Hegel, Althusser, Deleuze, Macherey ve Butler gibi filozoflarla ilişkisinde tartışacağız. Kampımıza hepiniz davetlisiniz.
Tarih: 20-26 Temmuz 2023
Yer: Gümüşlük Akademisi
Eğitmenler: Cemal Bali Akal, Eylem Canaslan, Hüseyin Deniz Özcan, Solmaz Zelyüt, Zeynep Gambetti
(Ders içerikleri yakın bir zamanda eklenecektir)
*Bu programa kayıt olduğunuz takdirde aynı hafta gerçekleşecek Cinsiyet Çalışmaları ve Tarih kamplarının derslerine de katılabilirsiniz. Yaz kampları hakkında daha fazla bilgiye ulaşmak ve başka sorularınız için:
info@gocebedusunce.org
0536 963 94 31
Cemal Bali Akal
Spinoza ve Machiavelli
Sade ve Nietzsche’ye göre Machiavelli; Epikuros ve Lucretius’un izindeki Machiavelli; Tommaso d’Aquino ya da Augustinus’a göre Machiavelli; anti-feodal bir düşünür olarak Machiavelli; Machiavelli ve Kilise; Machiavelli ve Makyavelizm; Moderniteye göre Machiavelli; Machiavelli ve meşruiyet; Machiavelli ve tarih; Castruccio Castracani’nin Hayatı ve Firenze Tarihi, Machiavelli’de Fortuna ve Virtù; Machiavelli’ye göre cumhuriyet; Hükümdar-Söylevler ilişkisi; Machiavelli’ye göre “karma bütün”; oyun yazarı olarak Machiavelli ve Adamotu...
Eylem Canaslan
Spinoza, Arzu ve ve Cinsellik: Sabit Kimliklerin Ötesine Uzanan Bir Kavrayış
Bu derste Spinoza’nın libido kavramı ve cinsel duygular teorisi ele alınacaktır. Metin olarak, Ethica’nın 2. Bölümünden öz tanımına, bedensel belirlenim/yönelim (dispositio corporis) kavramına ve özgür irade reddine, 3. Bölümündense arzu, neşe, sevgi ve cinsel arzu (libido) gibi belli duygu tanımlarına odaklanılacaktır. Bunlar üzerinden, Spinoza’daki cinsel duygular teorisinin bazı önemli özellikleri ve bu özelliklerden çıkarsanabilecek belli sonuçlar vurgulanacaktır. Birincisi, Spinoza’nın libidoyu hem arzunun hem de sevginin bir alt türü olarak tanımlamasıyla ve onu bedenin yalnızca belli bir parçasına ait kısmi bir uyarılma olan titillatiodan ayrı tutmasıyla ilgilidir. Buradan hareketle, cinsel arzuyu hem zihinle hem de bir bütün olarak bedenle aynı anda ve eşit oranda ilişkili bir duygu olarak tanımlayabilmenin, dolayısıyla cinselliği üreme organlarıyla sınırlandırmadan ve varlığın duygulanımsal bütünlüğünü dikkate alarak kavrayabilmenin mümkün olduğu gösterilecektir. İkincisi, Spinoza’nın özgür irade reddi ve Descartes’ın sevgi tanımına getirdiği eleştiriyle ilgilidir. Buradan hareketle de Spinoza’da cinsel arzunun bir seçim veya tercih değil, bedensel/zihinsel bir yönelim olarak kavrandığı gösterilecektir. Son olarak, Spinoza’nın tekil ve etkileşimsel öz teorisi üzerinden, cinselliğin akışkan doğasını ikili karşıtlıklar ve sabit kimlikler ötesinde düşünebilmenin felsefi bir yoluna işaret edilecektir.
Hüseyin Deniz Özcan
Yüzleri Değiştiren Ayna: Hegel’in Spinoza Okuması
Hegel’in felsefe tarihi okumaları olumsuzun çalışmasının tipik bir örneğidir: Ele aldığı konuyu çok daha büyük bir bütünün bir momenti kılmak suretiyle olduğu halden çıkaran ve düşüncenin kesintisiz akışını Hegel’e gelene dek sürmekle yükümlü olan bu felsefe tarihi, felsefenin tarihini Hegel’in kendi felsefesinin tarihi olarak anlatmaya baştan belirlenmiştir. Dolayısıyla, Hegel’in diğer filozoflara ilişkin sadakatsizliği iyi bilinen bir gerçektir. Elbette olumsuzlamanın felsefe tarihi üzerindeki etkisinin şedit ve manipülatif olduğunu söylemek ilk bakışta göründüğü kadar anlamlı değildir. Zira, Macherey’in de belirttiği üzere, her özgün okuma zaten ya kendi tarzında şiddetlidir ya da sadece bir açımlamanın zararsızlığını taşır. Fakat söz konusu Spinoza olduğunda Hegel’in müdahalesi o kadar bariz ve inceliksizdir ki, özgün bir yorumun şiddeti yerini hatanın sıradan saydamlığına bırakır. Bu dersin temel sorusu ise Hegel gibi büyük bir filozofun Spinoza üzerine çalışırken yaptığı hatayı nasıl anlamlandırmak gerektiğidir. Görünen o ki Hegel’in Spinoza okumasının başarısızlığında, bir filozofun yanılgısından ziyade, iki spekülatif ilkenin, olumsuzlama ve olumlama ilkelerinin, okuyucuyu yoğun bir gösterge alış-verişine dahil eden çok özel karşılaşması yaşanmaktadır.
Solmaz Zelyüt
Spinoza’da Üçüncü Tip Bilgi
Bu derste Spinoza’nın üç bilgi türü tartışılacaktır. Bu bilgi türleri sırası ile: Duyusal, Akılsal ve Sezgiseldir. Duyusallığın 1. tip bilgisi aslında sadece sonuçların bilgisidir: bilinç nedenlerin bilgisine dolaysızca erişemediği için ilk etapta bildiği şey yalnızca sonuçların bilgisidir; bu bilgi tipinde zihin, bedensel etkilenişleri yalnızca bedenin bu etkilere maruz kalması ölçüsünde bilir. 2. tip bilgi ise nedenlerin bilgisidir: burada artık bilgiden kasıt etkilenişler değil, bu etkileri doğuran, karşılaşmaların sonuçlarını belirleyen doğal nedenlerdir. Peki ama etkilenişlerden hareketle nedenlerin bilgisine vardıktan, 1. tipten 2. tip bilgiye geçtikten, bilincin dolaysız yanılgısını nedenlerin bilgisiyle ortadan kaldırdıktan sonra 3. tip bilgiye geçmek ne anlama gelir? Spinoza için aklın kavrayamadığı ama sezginin kavrayabildiği şey nedir? Bu derste cevap vermeye çalışacağımız temel sorulardan biri bu olacaktır.
Zeynep Gambetti
Spinoza'dan Kuir Teoriye Çatallanan Yollar
Bu derste önce Spinoza'nın Etika'sındaki kudret dereceleri fikrini feminist bir okumaya tabi tutacağım. Kudret artışının güç istenci içermek zorunda olmadığını, tam aksine kırılabilirlik ile ılişkilendirilebileceğini iddia edeceğim. Buradan hareketle dersin ikinci yarısında Spinoza, Arendt ve Sara Ahmed'den esinlenen bir karşılaşmalar kuramı aracılığıyla kuir'i neden bir kimlik kategorisi olarak değil de bir varoluş biçimi olarak anlamamız gerektiğini anlatacağım.
