Ortaklıktan Düşmanlığa: Politik Hayvan Üzerine On Bir Ders

Respublika’da gerçekleştireceğimiz bu on bir derste, Aristoteles’in zoon politikon’undan Hobbes’un kurtlarına ve Machiavelli’nin tilkilerine, Homeros’un yaratıklarından fabllara ve Ursula Le Guin’in ejderhalarına, Marx’tan Kropotkin’e, Derrida’dan Arendt ve Ranciere’e, kısaca Ortaklıktan Düşmanlığa Politik Hayvanı varlık, yaşam, topluluk, eğitim, dil ve kurmacanın kıyılarında düşüneceğiz.

Dil ve Zihin Felsefesi

Dil ve Zihin Felsefesi kampımızda, bu alanlardaki güncel gelişmeleri ve tartışmaları ele alarak yeni yaklaşımları tartışmaya çalışacağız. İndirgemeci zihin felsefesine gelen eleştirilerle birlikte, zihin ve bilinç gibi kavramları felsefi olarak nasıl anlamlandırabileceğimiz sorusu üzerinde tekrar duracağız. Kullandığımız dilin ilkelerinden ve sınırlarından ne ölçüde haberdar olduğumuzu sorgulayacak, anlam ve doğruluk gibi kavramların ilk bakışta göründüğü kadar incelenmesi kolay kavramlar olmadığını keşfedeceğiz. Bu sayede aynı zamanda, dilin toplumsal ve bireysel kullanımlarının anlamı nasıl şekillendirdiğini ve belirlediğini, farklı dil edimlerinin de nasıl toplumsal ilişkileri ve edimleri kurduğunu göreceğiz.

Politik Antropoloji

Bir yanda disiplinin erken dönemlerinde kültürel bakımdan ilkel atfedilen toplumsal unsurların iktidar, güç ve çatışma ilişkileriyle bağlantısını kurup antropolojiyi daima şimdi ve burada kılan veçhesi; diğer yanda ise politik iklimdeki çatlakların izini sürerek direnişin ve başka yaşamların olanaklarını araştıran yüzü ile politik antropoloji, toplumsal dönüşüm ve pratiklere tüm pürüzleriyle birlikte yaklaşma gayesiyle sosyal bilimlerdeki mühim yerini korumaktadır.  İşte bu yüzden, 8-14 Ağustos tarihleri arasında Şirince'de gerçekleştireceğimiz Politik Antropoloji kampında bu disiplinin güncel siyasi bağlamlar ile kurduğu ilişkilere eğileceğimiz bir hafta geçirmek niyetindeyiz. Bu hafta boyunca, bir yandan toplumsal değişime eşlik eden kültürel dinamiklere odaklanırken, diğer yandan politik iktidarın kültürel kodların oluşumundaki rolünü anlamaya çalışacağız. 

Eleştirel Teori Kampı: Adorno, Benjamin, Simmel

Adorno, Benjamin, Simmel’de tam da bütünden ziyade parçalara odaklanan bir düşüncenin epistemolojik (doğru-yanlış), estetik (güzel-çirkin) ve politik (birey-toplum) kategorilerde nasıl bir dönüşüme yol açtığını ve bu dönüşümün sistem düşüncesinin hem kavramsal, hem de politik krizlerinden çıkmak için yeni bir imkân sağlayıp sağlayamayacağını ele almayı amaçlıyoruz. Bunu yaparken de düşüncenin parçalı yapısını teorik bir silaha dönüştürmüş üç düşünürden, Berlin akademisinin “yabancısı” Georg Simmel’den, modernitenin ön-tarihinin “arkeoloğu” Walter Benjamin’den ve diyalektiğin “radikal karamsarı” Theodor W. Adorno’dan yararlanacağınız. 3-9 Eylül tarihleri arasında Gümüşlük Akademisi’nde düzenlenecek olan bu kampta eğitmenlerimiz Cana Bostan, Gaye İlhan Demiryol, Gökhan Yavuz Demir, Semih Bilgin ve Umur Başdaş’ın katkılarıyla bu soruları hep birlikte tartışacak ve çeşitli cevaplar arayacağız.

Sanat Tarihi Kampı

Sanat ve mimarlık tarih yazımının tarihinin 20. Yüzyıl başındaki araştırma gezileri ile şekillendiği söylenebilir. Bu yüzyıl dönümü yolculukları, akademik bir bilgi alanı inşa etmekle birlikte imparatorlukların son döneminde politik coğrafya bilgi inşası ile iç içe geçti. Akademisyenler dünyanın dönüşen politik coğrafyasının dilini ve kültürel bilgisini üretiyorlardı. Sanat ve mimarlık tarihinin sonraki yolculuğu da başladığı gibi 20. yüzyılın politik dönüşümleri ile şekillendi. Sanat tarihi yazımı gibi masum görünen bir alan bir yirminci yüzyıl tanıklığı yapageldi. 

Psikanaliz Kampı

Psikanaliz düşünce sahnesinde belirdiği andan itibaren teori ve pratik üzerinde güçlü bir etkide bulunmuş; çeşitli düşünür, ekol, teknik ve pratiklere esin kaynağı olmuştur. Sözgelimi gizlenmiş düşünce ve bastırılmış arzuların çözümlenmesine odaklanan Freud’un “bilinçdışı” kavramı ile “sembolik”, “imgesel” ve “gerçek” kavramlarının yaratıcısı olan Lacan’ın psikanalitik teorisi, insanın kimliğinin oluşumuna dair yeni bir perspektif ortaya koyar. Freud ve Lacan’dan etkilenen Derrida'nın yapısöküm yöntemi ise psikanalizin yaklaşımını metinsel ve sembolik düzeyde ilerletirken, dilbilimsel dünyadaki sürtüşme ve anlam karmaşalarını vurgular.

Mit ve Tragedya

Antik Yunan dünyası, sadece batı medeniyeti için kurucu bir köken rolü üstlenmemiş, aynı zamanda ortak bir referans noktası olmuştur.  Mit ve tragedyalar felsefeden sosyolojiye, edebiyattan psikanalize her alanda tekrar tekrar karşımıza çıkar. Antik Yunan düşüncesinin referans dünyası, kendine yeni kılıklar altında bir yer bulmayı daima başarır. Sisifos artık sadece tanrıların cezalandırdığı bir tiran değil, Camus ile birlikte kendi intiharı ile yüzleşen modern insandır. Oedipus bundan böyle tam da kendi felaketinden kaçmaya çalıştığı noktada felakete sürüklenen trajik kahraman değil, Freud ile birlikte bebeklikten çocukluğa geçişteki temel komplekstir. Antigone artık sadece trajedilere konu olmuş Thebes prensesi değil, insani yasa ile çatışan ilahi yasanın vücut bulmuş halidir. Mitik düşünme biçimini reddetmek isteyen batı düşüncesi, mitlerle düşünmekten vazgeçememiştir.